Cô Đơn | Trầm Cảm (P. 1)

Đừng cười khi bạn không thật sự hạnh phúc!

Tôi thường chọn ngồi gần chỗ cửa sổ trên những chuyến tàu hỏa. Những nơi có ánh nắng chiếu vào mặt, mắt nhắm lim dim, thả hồn tự do theo những mớ suy nghĩ đang nhảy múa trong đầu, mặc cho bên ngoài ồn ào của những tiếng nói cười xung quanh. Có khi tôi đã ở đó nhưng tôi không thật sự thấy mình ở đó. Tâm hồn tôi cứ tận đâu đâu, lạc lõng giữa mênh mông dòng người tấp nập ngược xuôi, giữa những tiếng nói cười. Đó là những tháng ngày đầu tiên tôi bắt đầu làm bạn với trầm cảm.

Cô đơn đối với tôi nó nhiều hơn là một loại cảm xúc, mà như là một thói quen hay là một người bạn lâu năm. Bằng một cách nào đó người bạn này luôn đồng hành trên mỗi bước đường tôi đi. Tôi luôn cảm nhận sự cô đơn rất rõ trong đa phần thời gian của mình. Có lẽ cô đơn chọn ở lại với tôi như một người bạn mà bằng một cách nào đó, tôi không thể tránh được. Ngày xưa, khi tôi còn nhỏ, khi đứng trước những thử thách hay những điều khó khăn, tôi luôn cảm giác cô đơn mỗi khi chỉ mình tôi đương đầu với nó. Lớn hơn một chút, tôi cảm thấy rất cô đơn trong chính cuộc tình của mình mà ở đó tôi không tìm được sự đồng điệu và thấu hiểu của đối phương. Khi đó, cô đơn đối với tôi chỉ đơn giản là một loại cảm xúc trong mớ hỉ nộ ái ố của đời thường. Dần dần cô đơn gắn chặt với tôi hơn rồi trở thành một người bạn đồng hành.

Người ta thường nói họ hiểu một ai đó, thông qua những gì họ quan sát hay những gì người đó thể hiện ra bên ngoài. Nhưng sự thật vẫn là thế giới nội tâm của mỗi con người luôn đa dạng, phức tạp, luôn biến đổi theo thời gian và hoàn cảnh. Đôi khi bạn sống cả đời với một ai đó mà chưa chắc bạn đã có thể thật sự hiểu hết được họ. Một sự thật trần trụi nữa vẫn là, con người ta thường hay che giấu cảm xúc thật của mình bằng những nụ cười giả tạo, bằng cái vỏ bọc bên ngoài mà họ cố tạo ra để cho thế giới thấy rằng họ vẫn đang ổn, vẫn đang hạnh phúc mặc cho những vụn vỡ, những tan nát bên trong. Điều đó làm cho họ càng trở nên cô đơn hơn trong chính cái thế giới mà họ tạo ra. Tôi gọi đó là sự ngược đãi cảm xúc tàn nhẫn nhất. 

Đã có nhiều hơn một lần tôi ngược đãi cảm xúc của mình như thế. Đó là những lúc tôi đi làm phục vụ tại nhà hàng. Có những ngày thật tệ hại, mọi thứ như dồn tôi đến chân tường như thể không có lối thoát. Nhiều khi tôi tự hỏi: “Cuộc đời ơi, có cần phải vùi dập tôi đến như thế không?!” Trong lòng tôi khi đó đầy những ngổn ngang, những mớ hỗn độn đan xen trong tâm trí mà miệng thì vẫn luôn nói nói cười cười, niềm nở với khách hàng. Đồng ý rằng nếu để cảm xúc cá nhân ảnh hưởng đến công việc là một sự không chuyên nghiệp nhưng thật ra, cảm xúc cũng cần được tôn trọng hay ít nhất không đáng bị ngược đãi như thế. Có nhiều lúc tôi ghét luôn chính mình vì sự giả tạo đó và tôi thấy cô đơn hơn sau mỗi lần như thế. Tôi hiểu rất rõ rằng mình đang gặp vấn đề bên trong, rằng mình không thật sự ổn nhưng bên ngoài là một sự thể hiện hoàn toàn khác. Tính chất công việc của tôi thường yêu cầu tôi phải thân thiện và cười nói nhiều với khách hàng của mình. Dần dần việc mỉm cười trở thành một thói quen, một sự mặc định và rồi việc thể hiện cảm xúc thật ra bên ngoài đối với tôi trở thành một điều xa xỉ. Cứ như thế, sự cô đơn trong tôi càng nhiều hơn. Tôi cứ mãi đi lang thang trong sự cô đơn đó. Tôi cứ loay hoay tìm lối ra nhưng nó chưa bao giờ là một điều dễ dàng.

Tôi là một người hay cười. Có một lần một người bạn thân nói với tôi: – Tôi thấy em hay cười trong những tấm hình em chụp. Tôi biết em cười rất đẹp và tôi luôn yêu nụ cười đó. Nhưng làm ơn, đừng cười nếu em không thật sự hạnh phúc.

– Nhưng nếu không cười thì mặt em nhìn nó ác lắm.

– Không! Điều đó không đúng! Nếu em không hạnh phúc, em cứ đứng thế thôi, không cần làm gì cả, không cần ép bản thân mình phải làm gì cả khi cảm xúc thật của mình không phải như thế.

Thế là từ hôm đó, tôi có những tấm hình ghi lại cảm xúc thật của mình thay vì cứ mặc định luôn cười như trước. Điều này làm tôi bớt ghét gương mặt của mình hơn. Đơn giản là vì tôi hiểu được một điều mọi thứ sẽ trở nên vô nghĩa nếu như có những khoảnh khắc nào đó bạn không thật sự hạnh phúc nhưng vẫn cố tỏ ra hạnh phúc, bạn không thật sự vui vẻ nhưng cố tỏ ra vui vẻ. Vậy sự giả tạo đó có ý nghĩa gì không??? Nó có làm bạn hạnh phúc hơn không? Chúng ta nên làm một điều gì đó vì nó làm mình hạnh phúc, vui vẻ chứ không phải để được ngưỡng mộ hay để đáp ứng sự kỳ vọng của người đời. Người ta thường lừa dối bản thân bằng những cảm xúc giả tạo, bằng những nụ cười, bằng những giá trị ảo rồi dần dần tự tạo ra khoảng cách vô hình với những giá trị thật, cảm xúc thật của bản thân. Người ta vẫn thường nói: “Tôi quá mệt mỏi với cái cuộc sống này”. Nhưng suy cho cùng, chẳng phải bạn cũng đang đóng vai chính giả tạo trong cuộc đời mình đó hay sao? Chúng ta đã không công bằng với cảm xúc thật của mình từ ban đầu. Thế thì ta còn mong chờ điều gì hơn ngoài sự mệt mỏi và cô đơn?

Tôi thường trân trọng những giây phút lắng đọng về đêm, thậm chí đó là khi tôi cảm thấy mình cô đơn nhất. Những lúc ngồi trên những chuyến tàu đêm về nhà sau khi xong một ngày làm việc, tôi thường suy nghĩ nhiều về một ngày của mình. Về việc tôi đã ngược đãi cảm xúc của mình ra sao. Tôi nhớ có rất nhiều đêm đi làm về khuya, tôi thường chọn ngồi thu mình ở một góc tĩnh lặng, tránh xa những ồn ào của những người xung quanh. Những chuyến tàu đêm cũng thường ồn ào theo kiểu riêng của nó, đó là những tiếng nói cười của những đám thanh niên đã ngà ngà say. Họ cười nói to tiếng như thể đây là nhà của họ và không quan tâm sự tồn tại của những người xung quanh. Tôi là người không thích tiếng ồn. Mà nói chính xác hơn là cái thế giới nội tâm của tôi không thích điều đó, mặc dù bên ngoài người ta vẫn thường thấy tôi như một người “ồn ào”, đầy sức sống, vui vẻ nói cười và tràn đầy năng lượng. Nó luôn là một điều mâu thuẫn trong tôi. Tôi cảm nhận được luôn có hai con người trong con người mình, chúng rất khác nhau nhưng luôn tồn tại song song. Một con người mà mọi người vẫn thường thấy và muốn thấy và một con người chỉ mình tôi thấy. Đó là một thế giới rất riêng của tôi mà tôi không muốn ai bước vào.

Có lần một người bạn hỏi tôi: – Bạn cảm thấy cô đơn nhất là khi nào?

Đó là những khi tôi ngồi một mình chờ những chuyến tàu đêm, và rồi nó không đến. Hoặc những lúc tôi đi về trong đêm, băng qua một đoạn đường từ bến tàu sang trạm bus để bắt chuyến bus cuối về nhà. Những lúc như thế, bụng tôi đói meo, đường vắng tanh, gió lạnh thì cứ tạt vào mặt buốt giá và tôi cảm thấy cô đơn ghê gớm. Hay có những chuỗi ngày khác tôi rong ruổi chạy ngược chạy xuôi để kịp những chuyến tàu. Có khi tôi phải chạy qua 3 thành phố trong cùng một ngày cho những cuộc hẹn phiên dịch. Những ngày không kịp ăn sáng hay phải bỏ bửa trưa đối với tôi không còn xa lạ. Vì vậy những lúc được ngồi trên tàu với tôi đó là một trong những giây phút hiếm hoi mà tôi cảm thấy hạnh phúc. Đơn giản là vì tôi được lắng đọng lại một chút trong tâm hồn, không phải hối hả chạy ngược chạy xuôi. Nhưng những lúc như thế tôi cũng thường cảm thấy cô đơn không kém. Người ta thường nói cô đơn không phải là khi bạn một mình, mà là khi bạn đứng giữa đám đông mà vẫn thấy cô đơn. Tôi không định nghĩa cô đơn như một nỗi buồn hay đơn giản như sự lẻ loi mà với tôi cô đơn nó nhiều hơn như thế. Đó là cảm giác trống rỗng và chai sạn cảm xúc, đó là lúc tôi thấy mình như đóng băng và lạnh lùng nhất kể cả khi tôi đang đứng giữa chốn đông người.

Có lần tôi dầm mưa về nhà trong đêm vì tôi là người không thích cầm dù. Lúc đó con đường khuya vắng lặng không một bóng người. Gió giật mạnh và nước mưa cứ tạt vào mặt tôi ran rát, làm tôi chảy nước mắt hồi nào không hay. Lúc đó tôi vừa đi mà lòng vừa thấy cô đơn quá đỗi. Đêm đó tôi không ngủ được. Tôi quyết định nói chuyện với J. Tôi hỏi anh ấy có bao giờ anh cảm thấy cô đơn không? Vì tôi chưa bao giờ nghe anh ấy nói về điều đó.

– Có chứ! Tôi cũng có những lúc cô đơn. Nhưng cô đơn còn tùy vào định nghĩa của mỗi người.

Rồi J kể cho tôi nghe về những lúc cô đơn của anh, những điều mà tôi chưa bao giờ hình dung ra trước đây. Tôi cũng kể cho J nghe về việc tôi đã cảm thấy cô đơn ra sao khi bị mắc mưa tối nay, rằng tôi đã nhiều lần cảm thấy rất cô đơn kể cả khi có bạn bè nói cười xung quanh mình. J nói với tôi cô đơn là cảm giác rất bình thường khi ta ở một mình, nhưng nếu đang đứng giữa đám đông mà tôi vẫn cảm thấy cô đơn thì nó không còn bình thường nữa. Anh ấy nói có thể tôi đang bị trầm cảm, nhưng khi nào tôi cảm thấy cô đơn hãy gọi cho anh ấy. Cuộc nói chuyện đó khiến tôi ngộ ra nhiều điều. Hình như ai cũng có sự cô đơn trong chính cái thế giới nội tâm của riêng mình. Có điều sự cô đơn của mỗi người không giống nhau và nó cũng không phải luôn dễ dàng để nói ra hay dễ dàng tìm được sự đồng cảm.

Tôi thường có một thói quen, tôi xem nó như một cách hiệu quả để giải quyết vấn đề mỗi khi tôi cảm thấy cô đơn. Đó là tôi sẽ mở một bài nhạc buồn đúng tâm trạng và nghe tới nghe lui cả ngày không chán cho đến khi nào hết cô đơn thì thôi. Hai bài hát mà tôi vẫn thường nghe vẫn là Vượt Qua và Tâm Sự Cùng Người Lạ của Tiên Cookie. Tôi đã quá quen với cái cảm giác tự gặm nhấm nỗi cô đơn của chính mình qua từng nốt nhạc trầm. Tôi thường chọn đối mặt với nó, đi xuyên qua nó và cảm nhận nó một cách rõ ràng nhất, chân thật nhất thay vì chọn cách lẫn tránh hay trốn chạy. Thật lòng mà nói, tôi không hoàn toàn ghét “cô đơn”. Đôi khi tôi thầm cảm ơn nó vì nhờ có những khoảnh khắc cô đơn như thế mà tôi có nhiều thời gian hơn để chiêm nghiệm về cuộc đời mình, để thấy rằng mình mạnh mẽ bao nhiêu. Nhưng đôi khi tôi cũng ghét cay ghét đắng cái cảm giác cô đơn vì khi tôi cảm nhận được rõ nhất sự tồn tại của nó cũng là khi tôi thấy mình lẻ loi nhất, chênh vênh nhất, trống rỗng nhất. Có lẽ tột cùng của sự cô đơn là khi con người ta tự gặm nhấm nỗi cô đơn của chính mình trong một cái thế giới mà không ai có thể chạm tới để có thể hiểu được họ. Và cứ như thế tôi cô đơn trong chính sự cô đơn của mình từng ngày rồi từng ngày ….

Thuynhoi Tran

26.3.2021

(Bạn cũng có thể nghe bài viết này ở phiên bản podcast trên trang Thuynhoi Tran’s Blog hoặc nghe tại đây)